“ตีนเป็ด” เพชฌฆาต?

กลิ่นหอมหวนชวนเหียนของพญาสัตบรรณ กลายเป็นบาดหมางจนต้องโค่นทิ้ง แต่ดีกว่าไหมที่จะแก้ความเข้าใจผิดเรื่องต้นไม้

“โห.. เมื่อก่อนขายดีมากเลยค่ะ” คำตอบจาก ‘เอ๋’ แม่ค้าร้านขายต้นไม้ย่านราบ 11 เมื่อถูกถามถึงความนิยมในต้น ‘พญาสัตบรรณ’ หรือที่เรียกกันคุ้นหูอีกชื่อว่า ‘ตีนเป็ด’

แต่ถ้าถามหาความนิยม ณ นาทีนี้ เธอบอกว่า ที่ร้านไม่มีต้นพญาสัตบรรณอยู่ในสต๊อคเลย

ไม่ใช่เพราะขายดี แต่… “ไม่มีลูกค้ามาถามหานานแล้วค่ะ”

สาเหตุหลักของการขายดิบขายดีเมื่อสิบปีที่แล้ว เอ๋ บอกว่า หลักๆ มาจากชื่อที่เป็นมงคล โดยสมัยก่อนมีคนมาถามหาซื้อเยอะมาก ทั้งบ้านเรือนทั่วไป จนถึงหน่วยงานราชการ ด้วยความที่ร้านของเธอเน้นขายไม้ใหญ่ยืนต้น ทำให้ตอบโจทย์ความต้องการของลูกค้าที่โดยมากจะเข้ามาถามหาต้นที่โตพร้อมให้ร่มเงา

“ถ้าต้นหน้า 8 นิ้วนี่.. ขายกัน 6-7 พันบาทเลยล่ะสมัยนั้น” เอ๋บอกถึงราคาตามความนิยมในสมัยตีนเป็ดเฟื่องฟู โดยวิธีคำนวณ ‘หน้าต้น’ คือ วัดรอบวงลำต้นจากโคนตุ้มสูงขึ้นมา 30-50 เซนติเมตร วัดได้กี่นิ้ว ก็เอามาหารด้วย 3

ส่วนสาเหตุของความนิยมที่ดิ่งลงแค่ชั่ว 10 ปี เธอสรุปว่ามาจากสองปัญหาหลักคือ กลิ่นรุนแรง และ รากที่ชอนไช ซึ่งตอนนั้นแม่ค้าอย่างเธอก็ไม่รู้ มารู้ก็พร้อมๆ กับลูกค้าที่ซื้อไปปลูกรุ่นแรกๆ นี่แหละ หลังจากนั้น ทุกครั้งที่มีคนมาถามหา เธอจะต้องถามเสมอว่า ปลูกในบ้านหรือเปล่า มีพื้นที่ไหม ฯลฯ และให้ข้อมูลลูกค้าประกอบการตัดสินใจ และบอกว่า ถ้าเป็นบ้านคน เธอจะไม่แนะนำ แต่ถ้าเป็นสถานที่ราชการจะไม่ค่อยมีปัญหา เพราะมีพื้นที่ใหญ่ และมีเวลาปิดทำการ จึงไม่ค่อยได้รับผลกระทบเรื่องกลิ่นเพราะกลิ่นดอกของพญาสัตบรรณจะแรงเฉพาะช่วงกลางคืน

ตีนเป็ด Haters

จากกระแสเห่อปลูกต้นตีนเป็ดที่ระบาดหนักในอดีต ก็ไม่ต่างกับระเบิดเวลาที่ถึงคราวโตเต็มวัยก็พร้อมใจกันผลิดอก ออกกลิ่นฟุ้ง ซึ่งแม้ในความเห็นของคนทั่วไปเสียงจะออกมาแนวบวก ทั้งกลิ่นหอมๆ ฟอร์มสวยๆ

“แน่สิ.. มันไม่ได้ปลูกข้างบ้านเขาหนิคะ” เสียงหนึ่งสวนทันควัน ไม่ว่าจะเป็นจากความเก็บกดหรืออะไรก็ตาม แต่สำหรับคนที่ทนกลิ่นไม่ได้ ความยุ่งยากในชีวิตจะมาเยือนทุกครั้งเมื่อถึงฤดูตีนเป็ดบาน

สำหรับออย – วรมน ศิรินพกุลหนึ่งในผู้ประกาศกร้าวเป็นศัตรูกับต้นตีนเป็ดอย่างเปิดเผย ออยเล่าว่า หนึ่งในกิจกรรมประจำวันยามตีนเป็ดบาน คือ ออกแบบเส้นทางที่ไม่ต้องพบเจอกัน!

“เรียกว่า Hate at first site ก็ได้ค่ะ รู้จักครั้งแรกก็เกลียดเลย.. คือมันเหม็นมาก แล้วเดี๋ยวนี้มันหนักข้อขึ้นมาก มีอยู่ทุกที่ บางครั้งถ้าเจอจังๆ ก็ถึงกับคลื่นไส้ได้เลยนะ” ออย บอก

ทุกวันนี้ คนรอบตัวที่รู้ว่าเธอเกลียดตีนเป็ดมาก ก็กลายเป็นธรรมเนียมไปแล้วว่า เจอตีนเป็ด หรือข่าวคราวของตีนเป็ดที่ไหน เป็นต้องโพสท์ขึ้นเฟซบุ๊คและติดแฮชแท็กถึงเธอ

“อย่างย่านราชประสงค์จะไม่ไปเด็ดขาด เพื่อนบอกว่า มีเพียบเลย”

ถ้าจะมีใครหาว่าโอเว่อร์ แต่สำหรับ ตีนเป็ด Hater รายนี้ เธอยืนยันว่า ทนไม่ได้จริงๆ และเป็นแต่กับกลิ่นต้นตีนเป็ดอย่างเดียวเท่านั้นด้วย “ดอกไม้อื่นๆ ออยชอบหมดเลยนะ อย่างต้นปีบก็ชอบ”

ถึงจะไม่ได้มีอาการแพ้ แต่แค่ ‘ไม่ชอบ’ ก็คงไม่ได้แปลว่า เธอจะไม่มีสิทธิเกลียดเจ้าต้นไม้กลิ่นแรงนี้

แต่กับ “นก” สาวเมืองที่ย้ายถิ่นฐานมาอยู่เชียงใหม่ได้หลายปี จัดอยู่ในจำพวกไม่ได้เกลียด แต่ถ้ารู้ว่าอยู่ไหนเธอจะหนีให้ไกล เพราะเจอทีไร… เป็นต้อง ‘แพ้’

นก บอกว่า เธอเป็นโรคภูมิแพ้เป็นทุนเดิมอยู่แล้ว ไม่ว่าจะเกสรละอองดอกไม้ชนิดไหน ต่างก็ตั้งตัวเป็นปฏิปักษ์กับเธอทั้งสิ้น แต่ถ้าจะถามหาศัตรูตัวหลัก นกตอบได้ทันทีเลยว่า.. เจ้าไม้ใหญ่ชื่อไพเราะอย่าง “พญาสัตบรรณ” นี่แหละที่ทุกครั้งที่เฉียดเข้าใกล้ เป็นต้องฟุดฟิด คัดจมูก คันตา น้ำตาไหล ให้รำคาญใจเสมอๆ

“มันทั้งเกสร ทั้งกลิ่นเลยค่ะ ยิ่งค่ำๆ ยิ่งหนัก” เธอบอก พร้อมยืนยันว่า ปีนี้หนักกว่าปีก่อนๆ เพราะปลูกกันทั่วเมืองเชียงใหม่ ตั้งแต่ตามริมถนนหนทาง สวนสาธารณะ จนถึงในหมู่บ้านที่อาศัยอยู่ก็ยังตามมาหลอนอีกหลายต้น

แค่ต้นเดียวถ้าอยู่ต้นลม ก็ทำให้คนแพ้อย่างเธอออกอาการได้ เมื่อมากันเป็นกองทัพ บุกประชิดจนแทบจะถึงหน้าบ้าน แน่นอนว่า ปีนี้ นก ตลอดจนหลายๆ คนที่มีอาการแพ้ต้องรับศึกหนักจริงๆ

แม้จะรู้ดีอยู่ว่า อาการแพ้ของเธอคงไม่สามารถไปเรียกร้องอะไรจากใครได้ เพราะก็แค่คนส่วนน้อย ที่ทำได้ก็คือ ดูแลตัวเอง พยายามไม่ไปเฉียดบริเวณที่มีมาก โดยจุดที่ถูกกากบาทสีแดงตัวใหญ่ๆ ที่จะไม่เฉียดเข้าใกล้ในช่วงตีนเป็ดสะพรั่งไม่ว่าจะปีนี้ หรือปีไหน มีตั้งแต่ในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ สวนสุขภาพ ตามข้างคูเมืองก็มีประปราย แถมล่าสุดเธอยังเห็นว่า มีอีกชุดใหญ่ วัยกำลังโตที่ถูกปลูกอยู่ริมถนนข้างๆ พืชสวนโลกเส้นที่จะขึ้นดอยคำซึ่งทุกวันนี้มีคนนิยมไปปั่นจักรยานกันเยอะ และสำหรับใครที่แพ้ ปีหน้าก็คงได้เวลาเปลี่ยนเส้นทางไปปั่นกินลมบนถนนเส้นอื่นแทน

“มันน่าจะมีต้นไม้อื่นที่น่าปลูกกว่านี้ได้ก็ดีนะ เพราะเท่าที่ทราบข่าว อย่างจังหวัดน่านก็เห็นว่ามีปัญหา จนต้องเสียงบประมาณมาจัดการกันอีก” นกเล่า พร้อมยกตัวอย่างที่เกิดขึ้นกับสวนศรีเมือง ในจังหวัดน่าน ซึ่งเทศบาลเมืองน่านต้องนำรถกระกระเช้าพร้อมอุปกรณ์เข้าตัดแต่งกิ่งต้นตีนเป็ดกว่า 20 ต้นที่กำลังผลิดอกสีขาวสะพรั่งออกเสียเพราะชาวเมืองร้องเรียนเรื่องกลิ่นที่รุนแรง จนสร้างความเดือดร้อนรำคาญให้กับประชาชนที่อยู่ใกล้เคียง และผู้ที่มาออกกำลังกายในช่วงเย็น โดยเฉพาะผู้สูงอายุ และผู้ที่ป่วยด้วยโรคภูมิแพ้ โรคปอด และหอบหืด โดยมีหลายรายสูดดมกลิ่นจนเวียนศีรษะถึงขึ้นเข้าโรงพยาบาลก็มี

รักปลูก ให้ถูกทาง

“เห็นว่าฟอร์มมันสวยดี ก็เลยซื้อมา 6 ต้น จะเอาไปปลูกที่บ้านที่พิษณุโลก พอเอาไปลงแล้ว ปรากฏว่า กลับไปอีกที เหลือแค่ต้นเดียว เพราะแม่บอกว่า เหม็นมาก ทนไม่ไหว ขนาดเพื่อนบ้านที่ห่างไป 300 เมตร ยังต้องเดินมาดูว่า กลิ่นอะไร” อีกหนึ่งเสียงจาก “นิ” ที่แม้ตัวเองจะชอบทั้งรูปทรง ทั้งชอบกลิ่น แต่สุดท้ายก็ต้องตัดใจ เพราะคนอื่นไม่ได้ปลื้มด้วย…