หากจะพูดถึงโรงเรียนที่เก่าแก่ที่สุดในจังหวัดนครราชสีมา ก็คงจะไม่มีใครไม่รู้จัก โรงเรียนราชสีมาวิทยาลัย โรงเรียนชายล้วนที่ก่อตั้งมานานนับร้อยปี โรงเรียนราชสีมาวิทยาลัยเป็นโรงเรียนขนาดใหญ่พิเศษ ที่มีนักเรียนตั้งแต่ระดับมัธยมศึกษาปีที่ 1 – ปีที่ 6 ประมาณ 4,000 คนในแต่ละปีการศึกษา ปัจจุบันโรงเรียนราชสีมาตั้งอยู่บนถนนมิตรภาพ ตำบลในเมือง อำเภอเมือง สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน ส่วนเรื่องของความเป็นมาของโรงเรียนราชสีมาวิทยาลัยนั้น เริ่มจากสายพระเนตรอันยาวไกลของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ประกาศพระบรมราชโองการจัดตั้งโรงเรียนหลวงขึ้นตามมณฑลต่างๆ (ซึ่งในสมัยนั้นเมืองนครราชสีมายังเป็นมณฑล มีเมืองบุรีรัมย์และชัยภูมิ อยู่ในความดูแล ตัวเมืองนครราชสีมาเป็นเมืองหลัก) โดยยึดแบบอย่างของโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย โดยทำการเปิดสอนครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ. 2442 พระองค์มีพระราชปณิธานอันยิ่งใหญ่ ดังปรากฏในลายพระราชหัตถเลขา ความตอนหนึ่งว่า “เจ้านายราชตระกูล ตั้งแต่ลูกฉันเป็นต้นไป จนถึงราษฎรที่ต่ำที่สุด จะได้มีโอกาสเล่าเรียนได้เสมอกัน ไม่ว่าเจ้า ว่าขุนนาง ว่าไพร่ เพราะฉะนั้นจึงขอบอกได้ว่าการเล่าเรียนในบ้านเมืองนี้ จะเป็นข้อสำคัญที่หนึ่ง ซึ่งฉันอุตส่าห์จัดให้เจริญขึ้นให้จงได้” กิจกรรมกีฬาของนักเรียน โรงเรียนราชสีมาวิทยาลัย ในยุคเสือดงจิระ ราวปี พ.ศ.2483 จากอดีตจนถึงปัจจุบัน ประวัติของโรงเรียนสามารถแบ่งได้ตามสถานที่ตั้งของโรงเรียน โดยแบ่งเป็น 4 ยุค 4 สมัยได้แก่ ยุคที่ 1 วัดกลางหรือวัดพระนารายณ์ ยุคที่ 2 โรงเรียนประจำมณฑล ยุคที่ 3 เสือดงจิระ และยุคที่ 4 บ้านใหม่กิโลเก้า (สถานที่ตั้งปัจจุบัน) ในปี พ.ศ. 2442 หลังจากมีพระบนมราชโองการฯ ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โรงเรียนหลวงแห่งแรกประจำมณฑลนาคคราชสีมาก็ได้ถือกำเนิดขึ้น เริ่มขึ้นที่วัดพระนารายณ์มหาราช โดยอาศัยบนโรงเรียนธรรมของวัด และได้รับพระราชทานนาฬิกาตั้งพื้นโดยบริเวณส่วนยอดของนาฬิกาประดิษฐานพระปรมาภิไธยย่อ จปร. เมื่อวันที่ วันที่ 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2447 ได้ทำพิธีเปิดโรงเรียนอย่างเป็นทางการ โดยมี พระยากำแหงสงคราม สมุหเทศาภิบาล เป็นประธานในพิธี มีนักเรียน 110 คน พระสมุห์จริง ป. เป็นครูใหญ่ จัดการเรียนการสอนเพียงประโยคประถมศึกษา เมื่อวันที่ 5 พฤศจิกายน 2456 ได้มีการสร้างโรงเรียนขึ้นใหม่ ณ บริเวณศาลารัฐบาลมณฑลนครราชสีมา ซึ่งเป็นที่ตั้งของโรงเรียนศิริวิทยากร (โรงเรียนรวมมิตรวิทยาในปัจจุบัน) และได้เปลี่ยนชื่อเป็น โรงเรียนตัวอย่าง พ.ศ. 2457 ทางโรงเรียนได้ทำการขยายการศึกษาจากระดับประถมศึกษาและระดับมัธยมศึกษาเป็นระดับฝึกหัดครู (ป.) เพิ่มขึ้น นับว่าเป็นการฝึกหัดครูแห่งแรกในส่วนภูมิภาค พ.ศ. 2458 มีพระราชบัญญัติการใช้นามสกุล ครูและนักเรียนโรงเรียนตัวอย่างทุกคนจึงมีนามสกุลตั้งแต่นั้นมา โดยผู้ที่ดำรงตำแหน่งครูใหญ่ในขณะนั้นคือ นายศุข อาสนนันทน์ พ.ศ. 2461 ในสมัย ขุนอักษรเสรฐ ดำรงตำแหน่งครูใหญ่ ทางโรงเรียนได้เปลี่ยนชื่อมาเป็นโรงเรียนประจำมณฑลนครราชสีมา โดยทำการเปิดสอนถึงระดับชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 พ.ศ. 2471 ได้ทำการถ่ายโอนนักเรียนหญิงทั้งหมดไปอยู่โรงเรียนประจำจังหวัด ซึ่งเดิมตั้งอยู่ที่วัดสุทธจินดา (ปัจจุบันคือโรงเรียนสุรนารีวิทยา) จึงเปิดสอนเฉพาะนักเรียนชาย พ.ศ. 2476 เปิดสอนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 7 และ 8 พ.ศ. 2477 ได้ขยายโรงเรียนถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 7 และเปลี่ยนชื่อโรงเรียนมาเป็น โรงเรียนราชสีมาวิทยาลัย โดยมี หลวงทรงวิทยาศาสตร์ ดำรงตำแหน่งครูใหญ่ พ.ศ. 2481 ได้ยุบชั้นประถมศึกษาทั้งหมด จึงกลายเป็นโรงเรียนระดับมัธยมศึกษาที่มีแต่นักเรียนชายล้วน เปิดถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 5 ยุบแผนกพาณิชยการ และยุบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 7 และ 8 ไปเปิดสอนที่โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา พญาไท เพียงแห่งเดียว พ.ศ. 2506 เปิดสอนเป็นโรงเรียนมัธยมแบบประสม (Comprehensive School) โดยเริ่มรับนักเรียนชั้น ม.ศ. 1 จำนวน 8 ห้อง พ.ศ. 2536 โรงเรียนแบ่งพื้นที่จำนวน 14 ไร่ ให้กองการศึกษาพิเศษ กรมสามัญศึกษา จัดตั้งเป็นโรงเรียนศึกษาพิเศษนครราชสีมา (โรงเรียนนครราชสีมาปัญญานุกูล) เปิดสอนนักเรียนที่มีความบกพร่องทางสติปัญญา และบกพร่องทางการได้ยิน ตั้งแต่ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 1 ถึง 3 พ.ศ. 2542 ครบรอบ 100 ปี แห่งการสถาปนาโรงเรียน พ.ศ. 2557 ฉลองครบรอบ 115 ปี แห่งการสถาปนา กว่า 100 ปีที่โรงเรียนราชสีมาวิทยาลัย ได้สร้างสมบุคลากรที่สมบูรณ์แบบ ให้ก้าวไปพัฒนาประเทศชาติ และไม่ว่าเวลาจะผ่านนานอีกกี่ 10 กี่ 100 ปี ราชสีมา หรือ ชาวแสดขาว ก็จะยังคงอยู่และร่วมกันพัฒนาให้เยาวชนรุ่นใหม่ๆ ได้ก้าวเข้ามาศึกษา เพื่อนำความรู้ความสามารถไปพัฒนาบ้านเมืองตามรอยรุ่นพี่สืบไป ที่มา : https://th.wikipedia.org/wiki/โรงเรียนราชสีมาวิทยาลัย ภาพประกอบ – FB : โคราชในอดีต : http://www.dek-d.com/education/37139/
